Với mức đóng góp từ 400.000 - 500.000 đồng/khẩu, trung bình mỗi hộ phải đóng từ 1- 2 triệu đồng để xây dựng nhà văn hóa; việc đóng góp cũng chia ra thành nhiều đợt. Bên cạnh đó, việc huy động và kêu gọi sự đóng góp của con em quê hương cũng hạn chế. Kinh phí đầu tư xây dựng một nhà văn hóa phải mất vài trăm triệu đồng, đây là nguồn kinh phí quá lớn đối với một khu dân cư chủ yếu sản xuất nông nghiệp.
Dẫn chúng tôi về thăm xóm 6 là xóm vừa mới khởi công xây dựng nhà văn hóa, đồng chí cán bộ Văn hóa xã đã cùng chúng tôi ra trực tiếp tận công trình để tìm hiểu. Trao đổi với đồng chí Nguyễn Quốc Huy, Trưởng xóm được biết: Thuận lợi vì nhận được sự đồng tình ủng hộ của người dân nhưng vì nguồn kinh phí hạn hẹp nên việc xây dựng nhà văn hóa xóm 6 được tiến hành theo hình thức: đóng góp dần theo vụ mùa và việc xây dựng theo hình thức nợ kinh phí, từng bước huy động được kinh phí thì trả dần cho nhà thầu. Dự kiến kinh phí xây dựng nhà văn hóa xóm trên 300 triệu đồng, nhưng nguồn kinh phí mà xóm hiện có trong tay chỉ có 1/3. Theo tiến độ, nhà văn hóa xóm 6 sẽ hoàn thành vào tháng 11-2014. Tuy nhiên, tiến độ này phụ thuộc vào nguồn kinh phí huy động từ công tác xã hội hóa…
Không chỉ riêng xã Tân Thành, nhiều xã của huyện Kim Sơn cũng gặp khó khăn trong xây dựng nhà văn hóa thôn, xóm. Nhận thức rõ tầm quan trọng của văn hóa cơ sở và các thiết chế văn hóa có tác động đến việc nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân, là tiền đề quan trọng để thúc đẩy phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” phát triển sâu rộng. Trong thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, huyện Kim Sơn đã chú trọng triển khai thực hiện có hiệu quả các tiêu chí, trong đó các tiêu chí về văn hóa - xã hội được quan tâm, huy động sự hưởng ứng tích cực của người dân. Đến đầu năm 2014, huyện Kim Sơn đã xét và công nhận thêm 28 thôn, xóm đạt tiêu chuẩn thôn, xóm văn hóa, các xã trong huyện đã vận động nhân dân đầu tư kinh phí, ngày công chỉnh trang nhà cửa với tổng kinh phí trên 105 tỷ đồng.
Tại các thôn, xóm, hệ thống đường bê tông, vấn đề thu gom rác thải, nước sinh hoạt... được quan tâm đầu tư, phục vụ thuận lợi cho nhu cầu sinh hoạt của người dân vùng nông thôn. Đối với việc xây dựng nhà văn hóa thôn, xóm, các xã đều quan tâm xây dựng kế hoạch, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động để người dân hiểu rõ ý nghĩa và vai trò quan trọng của việc xây dựng các nhà văn hóa thôn, xóm, từ đó đóng góp sức người, sức của, kêu gọi sự ủng hộ của con em xa quê đối với việc hoàn thiện các công trình. Đặc biệt, nhận thức rõ khó khăn của việc xây dựng nhà văn hóa thôn, xóm phụ thuộc nhiều vào sự đóng góp của người dân và công tác xã hội hóa huyện đã có sự hỗ trợ từ 25- 30 triệu đồng/nhà văn hóa.
Tùy điều kiện kinh phí, các xã cũng có những mức hỗ trợ đối với các thôn, xóm khi xây dựng nhà văn hóa. Mặc dù mức hỗ trợ còn khiêm tốn nhưng cũng là sự động viên, khích lệ các thôn, xóm cùng chung sức hoàn thiện địa điểm sinh hoạt chung của người dân. Đến nay, toàn huyện đã có 165/298 thôn, xóm xây dựng được nhà văn hóa, đạt tỷ lệ 55,36%. So với các huyện, thành phố, thị xã khác trong tỉnh, tỷ lệ này tương đối thấp. Nguyên nhân chính dẫn đến kết quả này là do khó khăn về nguồn kinh phí bởi phần lớn các thôn, xóm trong tình trạng ít hộ, điều kiện kinh tế của người dân khó khăn, việc xã hội hóa không thực hiện được nên mặc dù có nguồn kinh phí hỗ trợ của huyện và xã, nhưng cũng chỉ như “muối bỏ biển”.
Chưa kể, do tầm nhìn trong quy hoạch nhà văn hóa những năm trước đây ở các xã chưa toàn diện, đầy đủ nên nhiều nhà văn hóa thôn, xóm được quy hoạch xa trung tâm, không thuận tiện cho việc tập trung sinh hoạt của người dân, diện tích được quy hoạch, xây dựng nhỏ, không đáp ứng được tiêu chí xây dựng nông thôn mới và quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Trao đổi với đồng chí Phạm Văn Hưng, Phó Chủ tịch UBND huyện, được biết: Trước khó khăn của các thôn, xóm trong xây dựng nhà văn hóa, huyện đã quan tâm chỉ đạo Phòng Văn hóa - Thông tin và các xã tiến hành kiểm tra, rà soát lại các nhà văn hóa, các quy hoạch xây dựng nhà văn hóa để có giải pháp hiệu quả. Đối với các quy hoạch xây dựng nhà văn hóa xa trung tâm, chỉ đạo các xã tiến hành quy hoạch lại để đảm bảo địa điểm sinh hoạt tập thể của mỗi thôn, xóm phải thuộc khu trung tâm các xóm, thuận tiện cho việc đi lại, sinh hoạt của người dân.
Đối với những diện tích xây dựng nhà văn hóa nhỏ hẹp, thiếu đất hoặc thuộc khu vực không thuận tiện, tập trung tuyên truyền, vận động để những hộ dân có diện tích phù hợp đồng tình chuyển đổi diện tích. Về kinh phí xây dựng nhà văn hóa, cùng với nguồn đóng góp của người dân địa phương, các thôn, xóm cần tăng cường và làm tốt công tác xã hội hóa để kêu gọi, huy động được sự ủng hộ tích cực, hiệu quả của con em quê hương. Huyện Kim Sơn phấn đấu từng bước hoàn thiện tiêu chí xây dựng nhà văn hóa thôn, xóm để góp phần vào chương trình xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho người dân.
Bài, ảnh: Bùi Diệu
